‘75% van de vrouwen die thuis beginnen met de bevalling, heeft binnen 12 uur een ziekenhuisbed nodig’

Als verloskundige uren moeten telefoneren voordat je een plek in een ziekenhuis hebt gevonden, terwijl je tegelijkertijd een vrouw met weeën ondersteunt. Volle afdelingen verloskunde die continu gebeld worden met de vraag of er een bed vrij is. Een onwenselijke situatie vonden de zorgverleners die samenwerken binnen het regionaal overleg geboortezorg Midden-Nederland. Hoogleraar Verloskunde Kitty Bloemenkamp (WKZ Geboortecentrum/UMC Utrecht): ‘Ik heb het ZCC gebeld om te vragen of zij ons konden ondersteunen. Een week later was het geregeld!’.

Zo’n twee jaar geleden ontving Sander Komijn (Kwartiermaker ZCC) het verzoek om hulp bij zorgcoördinatie in de geboortezorg. “Dat gaan we regelen”, zei hij meteen en de nodige voorbereidingen werden getroffen. “Onze zorgbemiddelaars kregen bijvoorbeeld een scholing vanuit het UMC Utrecht, zodat zij de juiste vragen kunnen stellen over de situatie en wensen van de vrouw die aan het bevallen zijn om vervolgens een passende zorgplek te regelen.” Ook werd besloten welke groep zwangeren geschikt zijn voor bemiddeling door het ZCC. “We spraken af dat wij alleen de spreiding van de laag risico-bevallingen oppakken”.

Situatieschets per dag
Sindsdien is er elke ochtend online overleg tussen de coördinatoren vanuit de ziekenhuizen (WKZ geboortecentrum/UMC Utrecht, Diakonessenhuis, St. Antonius Ziekenhuis, Meander en het Geboortehuis), een verloskundige uit de eerstelijn en iemand van het ZCC. “Hoe is het in de ziekenhuizen, hoe is het thuis, hoeveel vrouwen gaan er bevallen? Door dit te bespreken hebben we snel een beeld van de situatie in de regio”, zegt zorgbemiddelaar Gerrita Haveman. “Vanmorgen bleek bijvoorbeeld dat geen van de ziekenhuizen plek had voor bevallingen”, vervolgt Kitty, terwijl er thuis tien vrouwen aan de bevalling begonnen waren. Gemiddeld hebben er dan in de aankomende twaalf uur zeven of acht vrouwen een plek in een ziekenhuis nodig. Het ZCC benadert dan ziekenhuizen buiten de regio en wij bedenken zelf ook wat we kunnen doen om toch plek te creëren. Zo kan het voorkomen dat iemand direct na een keizersnede verplaatst wordt naar een ziekenhuis buiten de regio of een inleiding van de bevalling wordt uitgesteld. Dat is natuurlijk helemaal niet fijn, maar op dat moment wel nodig.”

Werkwijze
Gerrita legt uit hoe de zorgcoördinatie geboortezorg precies werkt: “Verloskundigen bellen het ZCC, meestal vanuit de thuissituatie. Wij vragen dan een aantal zaken uit, bijvoorbeeld hoe ver iemand al is en medische bijzonderheden, maar ook of er een voorkeur is voor een bepaald ziekenhuis. Daar houden we rekening mee als we op zoek gaan naar een beschikbaar bed. In de RAVU plek-app zien we direct of de ziekenhuizen in onze regio capaciteit hebben en we onderhouden ook telefonisch contact. Dan hoor je bijvoorbeeld dat er nu nog geen plek is, maar dat er over een uur wel een bed vrijkomt. Goed om te weten voor een volgende aanvraag! Als er geen plek is in de regio, bellen we ziekenhuizen daarbuiten. Meestal lukt het dan wel. Wat we verder nog doen, is het ondersteunen van ziekenhuizen bij het regelen van overplaatsingen als zij daar zelf te druk voor zijn.”

Mogelijkheden voor doorontwikkeling
Er wordt goed gebruik gemaakt van de diensten van het ZCC en Kitty denkt dat er nog meer winst te behalen is: “Op dit moment is de zorgbemiddeling beschikbaar tussen 8 en 18 uur, maar op de werkvloer hoor ik dat 24/7 erg gewenst is. Het zou ook mooi zijn als niet alleen de laag risicobevallingen, maar ook de medische bevallingen via het ZCC kunnen lopen. Op dit moment hebben wij een verloskundige of een arts die eigenlijk alleen maar aan de telefoon zit om dit te coördineren. Wat zou het fijn zijn als diegene die tijd kon besteden aan patiëntenzorg! Om dit te realiseren moet je de ZCC-zorgbemiddelaars verder opleiden en bijvoorbeeld een goed triagesysteem gaan inzetten. Dit vergt een grondige voorbereiding, maar ik zie zeker mogelijkheden!”

Blij met ondersteuning
“Het is mooi om te zien hoe keihard er wordt gewerkt om iemand te laten bevallen op de plek waar iemand wil of moet bevallen”, vervolgt Kitty. Ook al is de verloskamer helemaal volgepland, met veel inzet, creativiteit en samenwerking wordt wat onmogelijk leek toch gedaan. Soms ten koste van zorgverleners zelf en daar moet je wel mee oppassen. Want als het uiteindelijk niet vol te houden is, verlaten mensen de zorg. Ik ben dan ook heel blij met de ondersteuning van het ZCC, dat ontlast ons enorm. Zorgverleners hebben minder regelwerk en – heel belangrijk – vrouwen krijgen eerder de zorg die ze nodig hebben.”

————————————-

Aantal aanvragen en plaatsingen
In het eerste kwartaal van 2023 werden er 132 aanvragen gedaan voor zorgcoördinatie geboortezorg. Dit waren 10 overplaatsingsverzoeken vanuit ziekenhuizen en 122 aanvragen door verloskundigen uit de eerstelijn. Van de 132 aanvragen zijn er 122 geplaatst via het ZCC. In 8 gevallen werd de aanvraag geannuleerd door de verwijzer en 2 keer was er geen bed beschikbaar. Van de 122 plaatsingen waren er 103 in de eigen regio.